नवौँ संस्करणको आइसिसी टी–२० विश्वकप क्रिकेट प्रतियोगिता वेस्ट इण्डिज र अमेरिकामा संयुक्तरूपमा आयोजना हुँदै छ । १ देखि २९ जुनसम्म आयोजना हुने प्रतियोगितामा नेपालसहित २० देशले भाग लिँदै छन् ।

१० वर्षपछि विश्वकप खेल्न लागेको नेपाल समूह ‘डी’ मा परेको छ । नेपालले समूह चरणमा रहेका नेदरल्याण्ड्स, श्रीलंका, दक्षिण अफ्रिका र बंगलादेशसँग खेल्नेछ ।

टी–२० विश्वकपका ६ रोचक पक्ष :

१. दुई अलग क्रिकेट बोर्डको आयोजना

आइसिसी टी–२० विश्वकप क्रिकेट प्रतियोगिता वेस्ट इण्डिज र अमेरिकामा आयोजना हुँदै छ । त्यसैलै यसपटकको विश्वकपमा आयोजक दुईवटा क्रिकेट संघ रहेका छन् ।

आयोजकको रूपमा वेस्ट इण्डिज र अमेरिका क्रिकेट संघ रहेका छन् । टी–२० विश्वकपमा यो नवौँ संस्करण हो । यसअघि भएका आठौं संस्करणसम्म एउटा बोर्डले मात्रै विश्वकप आयोजना गरेको थियो ।  

२. अमेरिकामा विश्वकप

अमेरिकाले आइसिसीको प्रतियोगिता आयोजना गर्न लागेको यो पहिलोपटक हो । अमेरिकाले सन् २०२८ मा हुने ओलम्पिकको आयोजना पनि गर्दैछ । उक्त ओलम्पिकमा क्रिकेटलाई पनि समावेश गरिएको छ ।

अमेरिका टी–२० विश्वकप आयोजना गर्ने दोस्रो एसोसिएट सदस्य राष्ट्र बन्नेछ । एसोसिएट भन्नाले आइसिसीले टेस्ट क्रिकेट खेल्ने हैसियत नदिएकोलाई बुझाउँछ । अमेरिकाभन्दा पहिले २०२१ को टी–२० विश्वकप एसोसिएट देश यूएईमा खेलाइएको थियो । 

यद्यपि उक्त प्रतियोगिता भारतले आयोजना गरेको थियो । यसअघि एसोसिएट सदस्यले च्याम्पियन्स ट्रफी र एकदिवसीय विश्वकप आयोजना गरिसकेका छन् । सन् १९९८ मा च्याम्पियन्स ट्रफी एसोसिएट राष्ट्र बंगलादेशले आयोजना गरेको थियो । यस्तै, सन् १९९९ मा एकदिवसीय विश्वकप स्कटल्याण्ड, आयरल्याण्ड, वेल्स र नेदरल्याण्ड्सले इंग्ल्याण्डसँगै आयोजना गरेका थिए ।

३. पहिलोपटक २० टिम

टी–२० विश्वकपमा पहिलोपटक २० टोलीको सहभागिता रहनेछ । यसपटक २० टोलीलाई पाँच/पाँच गरी ४ विभिन्न समूहमा विभाजन गरिएको छ । प्रत्येक समूहका शीर्ष दुई/दुई टोलीले सुपर–८ चरणका दुई समूहमा खेल्नेछन् । यहाँ दुवै समूहका शीर्ष २ टोलीबीच सेमिफाइनल खेल हुनेछ भने विजेता टोलीबीच २९ जुनमा बार्बाडोसमा फाइनल खेल हुनेछ ।

२० मध्ये ८ टिम आइसिसीको वरियतामा शीर्ष ८ मा परेर सिधै विश्वकपका लागि छनोट भएका हुन् । यसैगरी अमेरिका र वेस्ट इण्डिज आयोजक राष्ट्रको हैसियतमा विश्वकप खेल्दै छन् । दुई टिम पनि वरियताकै आधारमा छनोट हुँदा बाँकी ८ टोलीले क्षेत्रीय छनोट जितेर प्रतियोगितामा स्थान बनाएका छन् । 

नेपालले पनि छनोट चरण पार गरेर टी २० विश्वकपमा स्थान बनाएको हो । यस्तै, अमेरिका, क्यानडा र युगाण्डाले टी–२० विश्वकपमा डेब्यु गर्दैछन् ।  यी तीन देशको पहिलो टी–२० विश्वकप हो ।

४. पहिलोपटक विदेशमा बनेको पिच

न्यूयोर्कको नासाउ काउन्टी स्टेडियममा ड्रप–इन पिच प्रयोग भइरहेको छ । ड्रप–इन पिच मैदान बाहिर बनाइन्छ र त्यसपछि स्टेडियममा स्थापना गरिन्छ । नासाउ स्टेडियमको पिच अस्ट्रेलियामा बनाइएको थियो ।

यस वर्षको जनवरीमा अमेरिकाको फ्लोरिडामा १० वटा पिच समुन्द्री मार्गबाट लगिएको थियो । जहाँ ५ महिनाको तयारीपछि मेमा नै नासाउ रंगशालामा फिट गरिएको थियो । १० मध्ये ६ पिच अभ्यासका लागि छन् भने ८ खेल ४ वटा पिचमा हुनेछन् । पहिलो पटक विश्वकपमा अर्को देशमा बनेको पिच प्रयोग हुन लागेको हो ।

 ५. मोड्युलर स्टेडियम

न्यूयोर्कमा डिसेम्बर २०२३  सम्म अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट रंगशाला थिएन । यहाँ ६ महिनामा मोड्युलर रंगशाला निर्माण गरिएको हो । यसको पिच अस्ट्रेलियाबाट लगिएको थियो भने स्ट्यान्ड फर्मुला–१ प्रतियोगिताबाट ल्याइएको थियो । यो रंगशालामा ३४ हजार दर्शक बस्न सक्नेछन् । 

विश्वकपमा पहिलो पटक मोड्युलर स्टेडियम प्रयोग गरिने भएको छ । यहाँ भारत–पाकिस्तानबीचका खेलसहित समूह चरणका ८ खेल हुनेछन् । प्रतियोगिता पछि यसलाई पार्कमा परिणत गरिनेछ ।

६. स्टप क्लकको प्रयोग

आइसिसीले पहिलोपटक प्रतियोगितामा ‘स्टप क्लक’ नियम प्रयोग गर्दै छ । बलिङ टोलीले २ ओभरको बीचमा ६० सेकेण्ड मात्र पाउनेछ । ओभर सकिएपछि तेस्रो अम्पायरले मैदानमा जडान गरिएको टीभी स्क्रिनमा टाइमर सुरु गर्नेछन् । ६० सेकेन्डपछि अर्को ओभर सुरु भएमा फिल्ड अम्पायरले फिल्डिङ टिमका कप्तानलाई दुई पटक चेतावनी दिनेछन् ।

एक इनिङमा तीनपटक अर्को ओभर बल गर्न ६० सेकेन्डभन्दा बढी समय लागेमा ५ रनको पेनाल्टी लाग्नेछ । ५ रन ब्याटिङ टिमको स्कोरमा थपिनेछ  । बलिङ टोलीलाई इनिङ्समा प्रत्येक तेस्रो गल्तीको लागि दण्डित गरिनेछ । 

समय व्यवस्थापन गर्न यस नियमको ट्रायल गत वर्षको डिसेम्बरमा सुरु गरिएको थियो, जसलाई अहिले स्थायी बनाइएको छ ।