‘ती दिन ती पात्र’ मा यसपटक मैले बुद्धि परियारलाई सम्झिएको छु । जसले झण्डै ५४ बर्षअघि पोखराको कुनै भन्ज्याङमा थकाइ मार्दा रचेको लोकगीत आदर्श बन्यो । र, संसारभरी फैलियो ?

एउटा यस्तो गीत जसको लोकप्रियताको बयान गरिसाध्य छैन । पाँच दशक अघिरचना गरिएको त्यो गीत अहिले पनि जनजनको जिब्रोमा झुण्डिएकै छ । नेपालीदेखि नेपाल जाने–बुझेका विदेशीमाझ पनि उत्तिकै लोकप्रिय छ । विदेशी पर्यटकदेखि कुटनीतिज्ञसम्मले गुनगुनाउने त्यो कालजयी गीत हो–रेशम फिरिरी,रेशम फिरिरी ।

कुरा २०२७ सालताकाको । पोखराको बैदामबाट उत्तरी डाँडो उक्लने क्रममा स्थानीय बुद्धि परियारले रेशम फिरिरी रचे । गीत रचेको दुई बर्षपछि परियारको शब्द र संगीतमा पहिलो पटक रेडियो नेपालमा सुन्दर श्रेष्ठ र सन्तोष बस्नेतले स्वर दिए । कालान्तरमा यही गीत यति लोकप्रिय भयो कि यसले देश–परदेशसम्मको यात्रा गर्यो । गरिरहेकै छ । सुरसुधादेखि कुटुम्बजस्ता प्रसिद्ध सांगितिक समूहले रेशम फिरिरी बोकेर संसार चहारेकै छन् ।

कसरी जन्मियो,यो गीत ?

समानान्तर साहित्यिक मञ्च,पोखराबाट हालै प्रकाशित पुस्तक ‘बुद्धि परियार स्मृति ग्रन्थ’ मा पत्रकार अमृत भादगाउँलेले परियारबाट यो गीतको गर्भ रचनाबारे आफूले पाएको जानकारीलाई लिपिबद्ध गरेका छन्  ।

उनले लेखेका छन्–‘त्यो दिन भोकले पेट उमठ्यो । उत्तरी डाँडो सराङकोट भन्ज्याङका साथी कमल परियारको निम्तो सम्झियो । कमलले सँगै मिठो–मसिनो खाउँला भनेको थियो । उसकहाँ पुग्न पौने दुई  घण्टा लाग्थ्यो । मैलो कछाड र मैलाे भोटो लगाएको त्यो केटो नाङ्गै खुट्टामा थियो । तिनताका सराङकोटसम्म बाटो जोडिएको थिएन ।

विन्ध्यवासिनी मन्दिरको छेवैबाट ठाडो उकालिँदा निधारबाट तरतरी पसिना बगिरहेको थियो । पसिना पुछ्दै अनायास उ गुनगुनायो–रेशम फिरिरी..
उडेर जाउँ कि डाँडामा भञ्ज्याङ रेशम फिरिरी’

यसकारण कालजयी गीत

मैले परियारका गायक तथा सङ्गीतकार छोरा धर्मेन्द्र सेवानसँग सोधेँ–रेशम फिरिरी किन कालजयी गीत बन्न पुग्यो ? पहिले उनले आफ्नो बुवाको गीत गुनगुनाए । अनि भने–यो गीतको जादु भनेको बोलिचालीको सरल भाषा,ताल र लयको गजबको मिश्रण हो ।’

हो, यो गीतको धुन जति स्वाद परेको छ,उत्तिकै यसको सरलता पनि लठ्ठ पार्ने खालको छ  । यो गीतमा रेशमदेखि नाले बन्दुकका कुरा छन् । मृगदेखि माया प्रेमका कुरा छन् । सहजै सबैले गाउन सक्ने लय छ । माटोको सुगन्ध छ । के छैन,यो गीतमा ? यसैले त यो एउटा गर्वलायक आदर्श नेपाली लोकगीत बन्न पुग्यो ।

‘रेशम फिरिरी नेपालको पहिचान बनेको छ । नेपाल आउने विदेशीका लागि यो गीत आफ्नो घर लाने उपहार पनि हो,’ सेवान सुनाउँछन्,‘कुनै स्रष्टाले मनदेखि खुसी भएर रचेको गीतले अर्को मनलाई पनि छुन्छ,यो गीत त्यही हो ।’

नेपाली भाषीको बाक्लो उपस्थिती रहेको दार्जिलिङ, सिक्किम, आसाम र भुटानमा समेत यो गीत गुनगुनाउने अहिले पनि भेटिन्छन् । हिजो पनि भेटिन्थे । के पुरानो पुस्ता,के नयाँ पुस्ता । के स्वदेशी,के विदेशी सबैको मुटु छोएको छ यो गीतले । किनकी रेशम फिरिरी रोमाञ्चक छ । र, रोमान्टिक पनि । रामरमाइलोका बेला यो गीत गाउँदै हल्का कम्मर मर्काउने को नहोला ? यो गीतको धुन यस्तो छ कि भाषा नबुझ्ने विदेशीले पनि गाएकै छन् ।

भारतीय पत्रकार अनुराधा शर्माले स्क्रोल डट आइइनमा पाँच बर्ष अघि रेशम फिरिरीबारे लेखेको मैले सम्झिरहेको छु ।

उनले लेखेकी थिइन्,‘जापानी गायिका ओई सानोदेखि दक्षिण कोरियाली सङ्गीतकार नार्साको फ्युजन होस् वा भारतका आर्को मुखर्जीको रेगाई–स्टाइल भर्सनमा होस्, रेशम फिरिरी एउटा संस्कृतिबाट अर्को संस्कृतिमा निकै सहज यात्रा गरिरहेको छ । सन् २०१८ मा जर्मनीका स्टटगार्ट च्याम्बर ओर्केस्ट्राका ४७ सदस्यले यो गीतलाई निकै शास्त्रीय ढङ्गमा प्रस्तुत गरेको थियो ।’

एक वर्षअघि नेपालका लागि नर्वेकी राजदूत टोरन ड्राम्डलले कान्तिपुर दैनिकसँग भनेकी थिइन्,‘मलाई नेपालमा मन पर्ने गीतचाहिँ ‘रेशम फिरिरी...’ हो । जति सुने पनि सुनिरहुँ जस्तो लाग्छ ।’

टोरनमात्र होइन,चार बर्ष अघि नेपालका लागि चिनियाँ राजदूत होउ यान्छीले समेत रेशम फिरिरी गाउँदै दशैँको शुभकामना दिएको धेरैको स्मृर्तिमा ताजै होला ।
उनले लेखिन पनि,‘मेरा सहकर्मी र मैले नेपाली गीत रेशम फिरिरी अभ्यास गर्यौं र अन्तमा हामी गाउन सफल भएका छौं ।’

यसैले त भनियो–नेपाललाई विदेशीसँग जोड्ने सेतु पनि हो,रेशम फिरिरी । यस्तो कालजयी गीतका लोकसर्जक बुद्धि परियार भने अहिले हामीमाझ छैनन् । २१ वर्षअघि ५३ बर्षको उमेरमा आफूले केही नलिइकिन परलोक प्रस्थान गरे । तर नेपाली लोक संगीतलाई भने अमूल्य गीत दिएर गए–रेशम फिरिरी, रेशम फिरिरी... ।