विश्वका विभिन्न देशमा नयाँवर्ष मनाउने आ–आफ्नै चलन छ । वर्षभरिका बार, दिन र समय उस्तै भए पनि नयाँवर्षको पहिलो दिनलाई विशेष मान्ने चलन सर्वत्र छ । पहिलो दिनलाई उत्सवमा रूपमा मनाउने चलन नेपालमा मात्र होइन विश्वभर कायम छ । 

नेपालमा अंग्रेजी, नेपाल संवत् र वैशाख १ गतेलाई विक्रम संवत्का रूपमा नयाँ वर्ष मानेर मनाइँदै आएको छ । त्यसबाहेक विभिन्न जातजातिहरूले आफ्नो पर्वलाई नयाँ वर्षका रूपमा मानेर उत्सव गर्ने प्रचलन छ । आफ्नो भाषा, संस्कृति, धर्मका आधारमा नयाँ वर्ष मनाउने चलन रहँदै आएको छ । 

प्राचिनकालमा नेपालमा नयाँ वर्षमा मठमन्दिरमा गएर पूजाआजा गरेर मनाउने चलन थियो । अहिले शुभकामना आदानप्रदान र रमाइला कार्यक्रम गर्ने, रमणीय ठाउँहरू घुम्न जाने र मिठो मसिनो खाएर नयाँवर्षलाई उत्सवका रूपमा मनाइँदै आएको छ ।

नयाँवर्ष मनाउने चलनको सुरुवात पात्रोको उत्पत्तिसँग जोडिएकोछ तर ठ्याक्कै कहिलेबाट मनाउन थालियो भन्ने प्रस्ट छैन । तर ईसा पूर्व सात सयमा रोमका पहिलो राजा रोमुलसले १० महिनाको एक वर्ष मानेर पात्रो ल्याएको पाइन्छ । चन्द्रमाको मासिक चक्रका आधारमा तयार हुने पात्रोमा ३ सय ४ दिनलाई एकबर्ष मानिथ्यो । उक्त पात्रोमा वर्ष मार्चमा सुरु भएर डिसेम्बरमा सकिन्थ्यो ।

पछि रोमन राजा नुमा पोम्पिलियसले पात्रोमा जनवरी र फेब्रुअरी थपेर तीन सय ६५ दिनको बनाएको इतिहास पढ्न पाइन्छ । तर ईसा पूर्व ४५ मा रोमन राजा जुलियस सिजरले पनि पात्रो ल्याएको पाइन्छ । सोही पात्रोमा जनवरी १ लाई नयाँवर्ष मानिएको थियो । तर त्यसबेला अप्रिल १ लाई पनि नयाँ वर्ष मानिएको भनिए पनि सन् १५८२ मा भेनिसका पोप ग्रेगोरी १३ औँ ले नयाँ पात्रो ल्याएर जनवरी १ लाई नयाँवर्ष मानेको इतिहास पनि भेटाइन्छ ।

नेपालमा विक्रम संवत् अनुसार नयाँ वर्ष मनाइन्छ तर म्ह पूजाको दिन नेपाल संवत्का रूपमा पनि नयाँ वर्ष मनाउने चलन छ । नेपालमा नयाँ वर्ष मनाउने आ–आफ्नै विशेषता भए पनि विश्वमा भने विविधता पाइन्छ । देश अनुसार फरक र रोचक तवरले नयाँ वर्ष मनाएको पाउन सकिन्छ । 

भारतः भारतमा नयाँ वर्ष मनाउने अनेक तरिका छन् । राज्य र भूगोल अनुसार फरक फरक शैलीले नयाँ वर्ष मनाइँदै आएको पाउन सकिन्छ । नयाँवर्षमा भारतभर शुभ चलन हेर्ने चलन छ । कतिपय स्थानमा ब्रिटिसको प्रभावले नयाँ वर्ष मनाउने चलनमा धेरै फरक आएको पाइँदैन ।

आसाममा पशुको पूजा गर्ने चलन छ भने पश्चिम बंगालमा देवीदेवताको पूजा गर्ने र नाचगान गर्ने चलन छ । पन्जाबमा झाँगड नृत्य, भगवानको पूजा र नाचगान गरिन्छ भने राजस्थानमा मिठा मिठा परिकार खाने साथै मन नपरेको जीवनसाथीसँग डिभोर्स गर्ने र नयाँ जीवनसाथी रोज्ने चलन पनि छ । 

चीनः चीनमा नयाँवर्ष मनाउँदा आतेजबाजी गर्ने साथै भूइँचम्पा उडाएर मनाउने चलन छ । नयाँ वर्षका अवसरमा चीनमा भान्साको देवतालाई स्वागत समेत गरिन्छ । स्वादिष्ट परिकार खाने, बाबुआमा तथा मान्यजनबाट आर्सीवाद लिने चलन पनि छ । बर्मामा पनि नयाँवर्ष मनाउने चलन चीनसँग मिल्दोजुल्दो छ ।  

थाइल्याण्डः यहाँ चीनसँग कतिपय सन्दर्भहरू मिल्ने गर्छ । किनकि प्रत्येक घरमा दियो बालेर दीपावली गर्ने रंगीचगी बनाएर घर सजाउने चलन चीनसँग मेल खान्छ । यहाँ नयाँ वर्षको आगमनलाई ‘नौरोज’ भन्ने गरिन्छ । विशेषतः गुम्बामा गएर प्रार्थना गर्ने र शान्तिको कामना गर्ने चलन छ । 

कोरिया: कोरियामा नयाँ वर्ष मनाउने नौलो तरिका छ । यहाँ तीन दिनसम्म सरकारी बिदा दिने गरिन्छ । कार्यालय, पसल तथा डिपार्टमेन्टल स्टोरहरू बन्द गरिन्छ । चामलको रोटी, रक्सी खाएर नयाँवर्ष मनाउने चलन छ । यस दिन उमेर पुगेका युवायुवतीहरू बिहे पनि गर्ने गर्छन् ।  

बेलायतः नयाँवर्षको रौनक बेलायतमा अझ बढी देख्न पाइन्छ । डिसेम्बरको मसान्तदेखि नै यहाँका घरहरू रंगीचंगी पार्ने, सजिसजाउ गर्ने र बत्ती बालेर झिलिमिली पार्ने गरिन्छ । युवायुवतीहरू नयाँ नयाँ लुगा लगाएर नाचगान गर्ने र इभका दिन हर्षबढाइँ गर्ने गर्छन् ।
 
जापानः जापानमा नयाँवर्ष ‘यावुरी’ मनाउने भिन्न शैली छ । यहाँ नवजात जलका रूपमा शुद्ध पानी पिउने, घरलाई हरिया बिरुवाहरूले सजाउने चलन छ । नवजात जल पिउँदा आयु वृद्धि हुने र मृत्युपश्चात् पुन्य प्राप्त गरिने विश्वास लिइन्छ । यसदिन चंगा उडाउने र साना बालबालिकालाई अक्षारम्भ गराउने गरिन्छ । त्यसबाहेक मान्यजनहरुबाट आर्सीवाद लिने र पुरानो सबै ऋण तिर्ने चलन छ । 

पोर्चुगलः यहाँ नयाँ वर्षको दिन पटाका पड्काउने, नाचगान गर्ने र शहरभरी धुनी जगाएर जाग्राम बस्ने चलन छ । यसका अलावा पोर्चुगलमा साँढे जुधाएर गरिने रमाइलो गर्ने चलन बेग्लै छ । साँढे जुधाउने खेल हेर्न टाढा टाढाबाट मानिसहरू आउने गर्छन् साथै खेल हेर्न पर्यटकहरू खुबै झुम्मिने गर्छन् । 

मेक्सिकोः नयाँवर्षको दिन मेक्सिकोमा नाचगान, घुमघाम गर्ने चलन छ । त्यसबाहेक यहाँका चर्चमा गएर सामूहिक विवाह गरी नयाँवर्षलाई भब्य बनाउने गरिन्छ । सामूहिक विवाह गर्ने प्रचलन अफ्रिकामा पनि पाइन्छ ।

जर्मनी र भ्याटिकन सिटीः जर्मनीमा नयाँवर्ष मनाउने अनौठो शैली छ । यस दिन भविष्यबाणी गर्ने, नाचगान गर्ने चलन छ । जर्मनीमा पानीले भरिएको धातुको भाँडामा सिक्का खसाएर त्यसको आकृतिलाई नियालेर भविष्यवाणी गर्ने चलन छ । त्यस्तै भ्याटिकन सिटीमा नयाँ वर्षको पहिलो दिन बिहानै सेता परेवाहरू उडाउने चलन छ । सोही दिन भ्याटिकन सिटीमा रहेको चर्चमा ठूलो केक काटेर बाँड्ने गरिन्छ ।